Không khí lạnh kéo dài ở miền Bắc Việt Nam. Ảnh: TTXVN

Tuần này, một đợt không khí lạnh khắc nghiệt đã quét qua miền trung và bắc nước Mỹ, mang theo nhiệt độ nguy hiểm, bão tuyết và lũ lụt chết người.

Thời tiết cực đoan do xoáy cực gây ra đã khiến ít nhất 13 người thiệt mạng và gây gián đoạn trên diện rộng.

Nhiệt độ giảm xuống -51 độ C ở Bắc Dakota và -46 độ C ở Montana vào ngày 17.2. Đây là đợt xoáy cực thứ 10 và lạnh nhất trong mùa này. Các yếu tố thời tiết ở Bắc Cực đang kết hợp để đẩy luồng không khí lạnh tràn xuống Mỹ và châu Âu.

Bản tin dự báo thời tiết ngày 18.2 của Cơ quan Khí tượng Nhật Bản cho biết khối không khí lạnh mạnh dự kiến mang theo tuyết rơi dày đến nhiều khu vực ở Nhật Bản trong ngày 19.2. Dự kiến lượng tuyết rơi có thể lên tới 70 cm ở Tohoku, Hokuriku và tỉnh Niigata, 50 cm ở khu vực Kanto-Koshin và tỉnh Gifu, và 40 cm ở khu vực Kinki.

Đợt không khí lạnh hồi đầu tháng 2 rất mạnh và kéo dài. Đợt rét đậm lần này dù yếu hơn nhưng khả năng gây tuyết rơi dày và sẽ kéo dài ít nhất khoảng một tuần.

Tại Việt Nam, theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, tháng 2.2025, không khí lạnh có khả năng hoạt động mạnh hơn so với trung bình nhiều năm, gây ra các đợt rét đậm, rét hại.

Tuyết rơi dày ở Aizuwakamatsu, tỉnh Fukushima, Nhật Bản, ngày 9.2.2025. Ảnh: NHK

Những hiện tượng thời tiết cực đoan nói trên cho thấy, dù Trái đất đang ấm lên, các đợt lạnh giá vẫn có thể xảy ra do sự biến đổi phức tạp của khí hậu và các mô hình khí quyển.

Trước đó, năm 2023 ghi nhận nhiệt độ Trái đất cao kỷ lục, nhưng nhiều khu vực ở Bắc Bán Cầu vẫn phải đối mặt với những đợt lạnh giá cực đoan, phá vỡ các kỷ lục tồn tại hàng thập kỷ. Đặc biệt, đợt lạnh tháng 12.2023 tại miền đông Trung Quốc đã thúc đẩy nghiên cứu quốc tế nhằm giải thích vì sao nhiệt độ đóng băng vẫn xuất hiện trong bối cảnh ấm lên toàn cầu.

Tháng 12.2023, Bắc Kinh trải qua 300 giờ liên tiếp với nhiệt độ dưới 0 độ C, chuỗi lạnh dài nhất kể từ khi bắt đầu ghi nhận vào năm 1951.

Không chỉ Trung Quốc, Bắc Âu và nhiều khu vực tại Mỹ cũng hứng chịu các đợt lạnh cực đoan vào đầu năm 2024, dù Trái đất đang trong giai đoạn ấm nhất lịch sử. Điều này đã dấy lên cuộc tranh luận về mối quan hệ giữa biến đổi khí hậu và thời tiết mùa đông khắc nghiệt.

Nghiên cứu đăng trên tạp chí Khoa học Khí hậu và Khí quyển giải thích rằng hiện tượng "Bắc Cực ấm - Âu Á lạnh" đóng vai trò quan trọng. Khi Bắc Cực ấm lên bất thường, chênh lệch nhiệt độ giữa Bắc Cực và vĩ độ trung bình giảm, làm suy yếu các mô hình khí quyển giữ không khí lạnh ở vùng cực. Kết quả, không khí lạnh tràn xuống các khu vực như Trung Quốc.

Trong đợt lạnh tháng 12.2023, Bắc Cực trải qua nhiệt độ ấm thứ tư trong lịch sử vào thời điểm đó. Sự ấm lên này làm gián đoạn gradient nhiệt độ bình thường, tạo điều kiện cho không khí lạnh di chuyển xuống phía nam. 

Khánh Minh/laodong.vn