Sầu riêng từ nhiều năm nay trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước ta. Ảnh: Khánh Linh

Sau hơn nửa tháng nghẽn đầu ra, những chuyến xe sầu riêng nối đuôi nhau vượt qua cửa khẩu Lạng Sơn, đánh dấu tín hiệu khả quan cho mùa vụ cuối năm.

Trao đổi với phóng viên Báo Lao Động, ông Vũ Quang Khánh - Phó Ban Quản lý Khu Kinh tế Cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn - cho biết: "Tính đến ngày 1.11, các xe nông sản, đặc biệt là sầu riêng tồn ở các cửa khẩu đang có xu hướng giảm mạnh và gần như đã trở lại trạng thái bình thường".

Theo thống kê, tổng số phương tiện chở hàng tồn đọng tại các cửa khẩu ngày 29.10 là 381 xe, trong đó 180 xe chở hoa quả, gồm 116 xe sầu riêng. Con số này đã giảm 46 xe so với ngày 28.10.

Đến ngày 30.10, lượng xe tồn tiếp tục giảm, còn 367 xe (gồm 167 xe hoa quả, trong đó 83 xe sầu riêng, 129 xe hàng khác và 71 xe chưa xác định mặt hàng), giảm thêm 14 xe so với hôm trước.

Theo ông Khánh, nguyên nhân khiến hàng trăm xe sầu riêng bị ùn ứ thời gian qua là do nhiều phòng xét nghiệm phục vụ kiểm nghiệm nông sản tạm ngừng hoạt động để bảo trì, làm gián đoạn việc kiểm tra các chỉ tiêu bắt buộc như Cadmium và vàng O.

Việc tắc nghẽn đã khiến nhiều nông dân trồng sầu như ngồi trên đống lửa. Ảnh: Bảo Trung

“Hệ thống phòng xét nghiệm hiện nay được quản lý chung bởi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhưng hoạt động độc lập tại từng địa phương. Khi nhiều phòng cùng tạm dừng, công suất kiểm nghiệm toàn quốc giảm mạnh,” ông Khánh nói thêm.

Sự gián đoạn này khiến gần 2.000 container sầu riêng trên cả nước bị dồn ứ, nhiều doanh nghiệp phải thuê kho lạnh hoặc bãi trung chuyển như bến xe Tân Thanh, bến Xuân Cương hay Công viên Logistics Viettel để bảo quản hàng hóa.

Một đại diện doanh nghiệp xuất khẩu cho biết, mỗi container sầu riêng phải nổ máy làm lạnh liên tục, tiêu tốn khoảng 50 lít dầu/ngày, tương đương gần 1 triệu đồng chi phí nhiên liệu.

“Nếu tình trạng kéo dài, chi phí có thể đội lên hàng chục triệu đồng, chưa kể nguy cơ đối tác từ chối nhận hàng vì giao trễ hẹn,” vị này nói.

Tại Đắk Lắk, ông Lê Anh Trung- Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng tỉnh- cho hay, hiện vẫn còn 40.000 - 50.000 tấn sầu riêng chưa thu hoạch. Việc thông quan bị đình trệ trong giai đoạn cuối vụ đã khiến giá sầu riêng giảm, nhiều vườn trái chín rụng gây thiệt hại lớn cho nông dân.

Bà N.H (xã Dliê Ya, tỉnh Đắk Lắk) thở phào: "Cả nửa tháng qua, chúng tôi như ngồi trên đống lửa. Thời gian qua, mưa lớn liên tục, sầu riêng chín rụng trong khi thương lái vẫn còn do dự, chưa đến cắt, thu mua nông sản bởi tắc biên, không thể thông quan".

Dù được điều tiết vào các bến bãi, song việc tắc nghẽn gây thiệt hại không nhỏ cho người dân trồng sầu riêng và doanh nghiệp. Ảnh: Khánh Linh

Người nông dân này cũng cho hay, trước đó, gia đình bà phải cho thương lái vào thu hoạch hơn 5 tạ sầu riêng với giá rẻ, thấp hơn thị trường để tránh lỗ.

"Sầu riêng khác với hồ tiêu và điều. Đối với các mặt hàng này, nếu thương lái không mua thì còn có thể phơi khô để bảo quản, nhưng sầu riêng ế thì chỉ còn cách bỏ rụng chứ không thể làm gì khác, như đánh một canh bạc", bà H bộc bạch.

Trước đó, theo ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Việt Nam hiện có 24 phòng kiểm nghiệm được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) công nhận phục vụ xuất khẩu sầu riêng, với tổng công suất lý thuyết khoảng 3.200 mẫu/ngày, đủ để đáp ứng nhu cầu thực tế.

Tuy nhiên, từ trung tuần tháng 10.2025, một số phòng kiểm nghiệm tạm ngừng hoạt động do bảo trì, hỏng thiết bị hoặc chờ được đánh giá lại.

Trước tình hình đó, ngày 24.10, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đã họp khẩn với các đơn vị liên quan, yêu cầu các cơ sở được chỉ định phải rà soát tình trạng hoạt động, minh bạch năng lực và bảo đảm tính chính xác, thống nhất giữa các kết quả trong nước và phía Trung Quốc.

Sau một tuần vào cuộc quyết liệt và chỉ đạo sát sao từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tình hình kiểm nghiệm sầu riêng cơ bản đã trở lại bình thường, bảo đảm hoạt động giao thương cho doanh nghiệp. 

Theo Khánh Linh/laodong.vn