Sầu riêng hút hàng, rau quả chế biến thành động lực mới

Theo thống kê từ Cục Hải quan, ước tính cả tháng 9, xuất khẩu rau quả đạt gần 1,3 tỉ USD. Đây là mức cao chưa từng có trong lịch sử, đưa rau quả lên top 1 ngành nông nghiệp, vượt qua mặt hàng gỗ và thủy sản.

Tính chung 9 tháng, kim ngạch đạt hơn 6,1 tỉ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ.

Trong cơ cấu xuất khẩu, sầu riêng tiếp tục giữ vai trò chủ lực khi riêng tháng 9 đã mang về 800-900 triệu USD, mức cao nhất từ trước đến nay.

Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu nông sản cho biết chỉ trong tháng này xuất gần 300 container trái cây, trong đó sầu riêng sang Trung Quốc tăng gấp đôi so với tháng 8-2025.

Theo lý giải, đầu năm nhiều lô sầu riêng từng bị trả về do không đạt tiêu chuẩn kiểm dịch, khiến giá thu mua rớt mạnh.

Kể từ khi Bộ Nông nghiệp ban hành quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm riêng cho mặt hàng này, xuất khẩu đã nhanh chóng phục hồi.

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam - nhận định điểm đáng chú ý hơn cả là sự trỗi dậy của nhóm rau quả chế biến, vốn đang trở thành động lực mới cho tăng trưởng xuất khẩu.

Khác với những năm trước khi hàng tươi chiếm ưu thế, năm nay nhóm chế biến tăng trưởng vượt xa.

Doanh nghiệp đã mạnh dạn đầu tư nhà máy, dây chuyền hiện đại, mở rộng vùng chuyên canh và nâng cao chất lượng nguyên liệu. Nhờ vậy, sản phẩm chế biến đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu.

Theo ông, sự chuyển dịch này mang ý nghĩa lớn, rau quả chế biến không chỉ nâng giá trị gấp 3-5 lần so với hàng tươi, còn giúp ổn định giá nông sản trong nước, giảm tình trạng "được mùa mất giá". Khi chế biến phát triển, nông dân không còn quá lệ thuộc vào xuất khẩu tươi sang một vài thị trường.

Ngoài Trung Quốc đang là thị trường chiếm gần 58% tổng kim ngạch, nhiều thị trường khác cũng tăng trưởng mạnh trong 9 tháng như xuất khẩu sang Mỹ tăng 60%, đạt 363 triệu USD; Nhật Bản tăng 21%; Hà Lan tăng 39%, Malaysia tăng 67%.

Theo các doanh nghiệp xuất khẩu về mặt hàng nông nghiệp, sự dịch chuyển này phản ánh nỗ lực đa dạng hóa thị trường, giảm bớt rủi ro từ việc phụ thuộc vào Trung Quốc vốn thường biến động theo mùa vụ và chính sách kiểm dịch.

Các mặt hàng như chuối, dừa, dứa, chanh leo, xoài chế biến đang góp phần làm cơ cấu sản phẩm phong phú hơn so với các năm trước.

Bên cạnh đó nghị định thư được ký kết trong năm 2024-2025 với Trung Quốc cho phép xuất khẩu chính ngạch sầu riêng đông lạnh, dừa tươi, ớt, chanh leo… đã tạo ra cú hích lớn.

"Đây là dư địa để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm và ổn định nguồn nguyên liệu đầu vào. Chính những thỏa thuận này sẽ giúp xuất khẩu rau quả Việt Nam bước vào giai đoạn tăng trưởng bền vững" - một doanh nghiệp xuất khẩu chia sẻ.

Kỳ vọng xuất khẩu rau quả đạt 8 tỉ USD

Với đà tăng hiện nay, Hiệp hội Rau quả Việt Nam dự báo xuất khẩu rau quả cả năm 2025 có thể tiến sát hoặc vượt mốc 8 tỉ USD, đánh dấu năm thứ ba liên tiếp tăng tốc.

Các chuyên gia dự báo, nếu tận dụng tốt các nghị định thư, đầu tư chế biến sâu và vùng nguyên liệu chuẩn, rau quả Việt có thể tăng trưởng hai con số mỗi năm, sớm trở thành nhóm xuất khẩu tỉ USD ổn định, giảm phụ thuộc vào hàng tươi.