Báo cáo ngành hàng lúa gạo của Trung tâm Thông tin và Dịch vụ nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, Bộ Nông nghiệp Philippines (DA) đã đặt ra mục tiêu nâng mức độ tự chủ về lúa gạo của quốc gia lên 84% vào cuối năm 2026. Mục tiêu này được xem là một bước tiến đáng kể so với mức tự chủ khoảng 77% hiện tại.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, DA đang đề xuất một khoản ngân sách trị giá 216,1 tỷ PHP (3,7 tỷ USD) cho năm 2026 để tài trợ cho các chương trình chiến lược, bao gồm thúc đẩy sản xuất, hỗ trợ nông dân và cải thiện hệ thống hậu cần.

Về dài hạn, chính phủ Philippines đặt tham vọng đạt mức tự chủ 90% vào cuối nhiệm kỳ của chính quyền hiện tại vào năm 2028, với điều kiện các chương trình và ngân sách được triển khai đầy đủ.

Đề xuất này được đưa ra trong bối cảnh ngành nông nghiệp Philippines thiếu hụt đầu tư trong nhiều năm. Bộ trưởng Nông nghiệp Francisco Tiu Laurel Jr. nhấn mạnh rằng dù lĩnh vực này sử dụng đến 20% lực lượng lao động, nhưng chỉ đóng góp 10% vào GDP quốc gia trong năm ngoái.

Tuy nhiên, ngành lúa gạo nước này đang cho thấy những dấu hiệu phục hồi tích cực, điều này góp phần tạo nền tảng tốt để Philippines hướng tới mục tiêu sản lượng cả năm, vốn được điều chỉnh xuống còn 20,35 triệu tấn do ảnh hưởng còn lại của hiện tượng La Nina.

Chính phủ Indonesia đã chính thức tuyên bố đạt được tự chủ về lúa gạo trong năm 2025, với sản lượng được dự báo sẽ thặng dư từ 4 - 5 triệu tấn vào cuối năm 2025. Tuyên bố này được đưa ra dựa trên các số liệu thống kê về sự tăng trưởng trong năng lực sản xuất của quốc gia.

Cụ thể, dữ liệu từ Cơ quan Thống kê Indonesia (BPS) ước tính sản lượng gạo từ tháng 01/2025 đến hết tháng 11/2025 sẽ đạt 33,19 triệu tấn. Con số này thể hiện mức tăng trưởng ấn tượng 12,62%, tương đương 3,72 triệu tấn, so với cùng kỳ năm 2024 và là mức sản lượng cao kỷ lục.

Thành công này được cho là kết quả của một loạt các biện pháp can thiệp đồng bộ và hiệu quả của chính phủ, từ việc cải thiện hệ thống phân phối phân bón trực tiếp đến nông dân, nâng cấp hệ thống thủy lợi và máy móc nông nghiệp cũng như đơn giản hóa các thủ tục hành chính.

Indonesia cho biết sẽ tiếp tục đẩy mạnh các dự án chiến lược, nổi bật là kế hoạch phát triển 481.000 ha diện tích lúa mới tại Merauke (Nam Papua) để củng cố an ninh lương thực và năng lượng một cách bền vững.

Bộ trưởng Nông nghiệp cũng bày tỏ sự lạc quan rằng mục tiêu tự chủ hoàn toàn sẽ được hiện thực hóa trong vòng 2 3 tháng tới, phù hợp với định hướng của Tổng thống Prabowo Subianto.

Việt Nam lập tức chuyển hướng thị trường xuất khẩu gạo

Trước những diễn biến mới của thị trường xuất khẩu gạo quan trọng của Việt Nam là Philippines, Indonesia, trong 9 tháng năm 2025, xuất khẩu gạo Việt Nam cho thấy sự chuyển hướng thị trường mạnh mẽ. Khi sự sụt giảm tại các thị trường truyền thống được bù đắp bởi tăng trưởng ở các thị trường mới.

Theo Cục Hải quan, tổng lượng gạo xuất khẩu trong 9 tháng năm 2025 đạt 6,82 triệu tấn, thu về 3,48 tỷ USD, ghi nhận mức giảm nhẹ 2% về lượng nhưng giảm đến 20% về kim ngạch.

Nguyên nhân chính của sự sụt giảm này đến từ việc xuất khẩu sang Philippines, thị trường lớn nhất, giảm 8,8% xuống còn 2,94 triệu tấn. Đặc biệt, do thay đổi chính sách, lượng gạo xuất sang Indonesia đã giảm sâu 97%, trong khi thị trường Malaysia ghi nhận mức giảm 42%.

Tuy nhiên, sự sụt giảm này đã được bù đắp bởi sự tăng trưởng tại các thị trường châu Phi và Trung Quốc.

Đáng chú ý, Bờ Biển Ngà đã vươn lên trở thành nhà nhập khẩu hàng đầu của gạo Việt Nam với 852.542 tấn (tăng 152%), theo sau là Ghana với 764.649 tấn (tăng 79%). Thị trường Trung Quốc cũng cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ với 599.928 tấn, tăng 148% so với cùng kỳ.=

Ngoài ra, một số thị trường ghi nhận mức tăng trưởng tính theo cấp số nhân như Bangladesh (tăng 254 lần) và Senegal (tăng 95 lần).

Tổng cộng, 5 thị trường tăng trưởng mạnh nhất đã nhập khẩu 2,48 triệu tấn gạo, tăng 147% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy sự thành công trong chiến lược đa dạng hóa thị trường của Việt Nam.

Đáng chú ý, những sản phẩm gạo chất lượng cao, phát thải thấp đã tìm được thị trường riêng. Hồi tháng 6, lô hàng "Gạo Việt xanh, phát thải thấp" đầu tiên của Việt Nam đã được xuất sang Nhật Bản. Lô hàng 500 tấn gạo được Công ty Trung An xuất khẩu sang Nhật Bản nằm trong số 20.000 tấn được công nhận nhãn hiệu này.

Nhãn hiệu "Gạo Việt xanh, phát thải thấp" do Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) xây dựng, có sự phối hợp và hỗ trợ của các cơ quan của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các tổ chức quốc tế bao gồm Viện Nghiên cứu lúa quốc tế (IRRI), Tổ chức Phát triển Hà Lan (Dự án Chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo-TRVC) và Ngân hàng Thế giới.

Theo đó, lô gạo xuất khẩu sử dụng nhãn hiệu "Gạo Việt xanh, phát thải thấp" đầu tiên của Việt Nam sang Nhật Bản được tổ chức tại nhà máy của Công ty Trung An, với quy trình sản xuất đạt chuẩn quốc tế từ tiếp nhận nguyên liệu đến đóng gói xuất khẩu.

Xuất khẩu gạo đã góp đáng kể vào bức tranh xuất khẩu nông lâm thủy sản với kết quả rất khả quan, 52,31 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2024. Cán cân thương mại nông lâm thủy sản Việt Nam 9 tháng năm 2025 ước đạt thặng dư 15,93 tỷ USD, tăng 17,6% so với cùng kỳ năm trước.

"Xuất khẩu tăng tốt, đặc biệt là thặng dư thương mại tăng trưởng khá", Thứ trưởng Phùng Đức Tiến chia sẻ.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến tính toán: “Nếu mỗi tháng còn lại của năm 2025 xuất khẩu đạt 5 tỷ USD thì xuất khẩu nông lâm sản năm 2025 sẽ đạt 67 tỷ USD – mức kỷ lục mới. Nếu mỗi tháng xuất khẩu được 6 tỷ USD như trong tháng 9 vừa qua thì mức kỷ lục này sẽ cao hơn, với trên 70 tỷ USD”.