Không chỉ còn là đặc sản vùng miền mang tính bản địa, OCOP Việt Nam đã trở thành thương hiệu được định vị theo hướng chuyên nghiệp và xúc tiến thương mại được xem là đòn bẩy chiến lược để hàng Việt vươn ra thị trường quốc tế.

Từ quảng bá đến định vị thương hiệu Quốc gia từ sản phẩm OCOP

Sau gần 8 năm triển khai, Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đã khẳng định vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế nông thôn, chuyển đổi tư duy từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông thôn đa giá trị”. Một trong những điểm sáng nổi bật của giai đoạn 2021–2025 chính là công tác quảng bá và xúc tiến thương mại, giúp sản phẩm OCOP vươn tầm, tạo dấu ấn mạnh mẽ trên thị trường trong nước và quốc tế.

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hoạt động quảng bá, xúc tiến thương mại sản phẩm OCOP được triển khai mạnh mẽ, bài bản ở cả cấp trung ương và địa phương. Nhiều sự kiện quy mô lớn đã trở thành thương hiệu uy tín, thu hút hàng nghìn lượt doanh nghiệp, hợp tác xã, chủ thể OCOP tham gia.

Các hoạt động xúc tiến không chỉ dừng lại trong nước, mà còn vươn ra quốc tế, ở các hội chợ lớn như tại Italia, Thái Lan, Nhật Bản, Trung Quốc, góp phần nâng cao nhận diện thương hiệu Việt với hệ thống phân phối toàn cầu.

Nhiều sản phẩm OCOP đã có mặt ổn định trong các hệ thống siêu thị lớn cùng các sàn thương mại điện tử có tiếng. Nhờ các hoạt động xúc tiến thương mại hiệu quả, sản phẩm OCOP đã ngày càng được người tiêu dùng tin tưởng, không chỉ ở chất lượng mà cả hình ảnh, bao bì và câu chuyện sản phẩm.

Tính đến tháng 9/2025, cả nước đã có 17.316 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, vượt 1,68 lần chỉ tiêu theo Quyết định 919/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Cùng với đó, 9.345 chủ thể OCOP đã tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất – kinh doanh, trong đó hơn 57,9% chủ thể đã đưa sản phẩm vào kênh phân phối hiện đại và thương mại điện tử.

Công tác xúc tiến thương mại cũng góp phần thay đổi tư duy của người sản xuất, từ làm nông đơn thuần sang làm kinh tế theo chuỗi giá trị. Các hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ đã mạnh dạn đầu tư công nghệ, cải tiến mẫu mã, tiêu chuẩn hóa sản phẩm và chú trọng yếu tố xanh – sạch – bền vững, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

Nhiều sản phẩm như chè Thái Nguyên, cà phê Tây Nguyên, nước mắm Phú Quốc, gạo ST25, xoài Cao Lãnh, hay mật ong Bạc Liêu… đã trở thành biểu tượng cho sự vươn lên của nông sản Việt thông qua chiến lược quảng bá bài bản.

Không chỉ dừng ở việc bán sản phẩm, các hoạt động xúc tiến thương mại OCOP còn góp phần giữ gìn và lan tỏa văn hóa địa phương, khi mỗi sản phẩm là một câu chuyện về vùng đất, con người, và bản sắc dân tộc.

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” OCOP đã và đang đóng vai trò chủ lực trong việc khẳng định giá trị của các sản phẩm nông thôn, giúp các sản phẩm từ khắp mọi miền Tổ quốc, không chỉ đến gần hơn với người tiêu dùng trong nước mà còn vươn ra thị trường quốc tế. Các sản phẩm OCOP không chỉ mang nét đặc trưng về văn hóa và truyền thống mà còn đạt tiêu chuẩn chất lượng cao, phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng trong nước và quốc tế.

Và thực tế, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam ngày càng hướng tới xây dựng các sản phẩm theo tiêu chuẩn OCOP. Điều này đã tác động tích cực đến phát triển kinh tế nông thôn, góp phần chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ sang sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị, theo tiêu chuẩn, quy chuẩn, có truy xuất nguồn gốc và theo nhu cầu thị trường; khơi dậy tiềm năng đất đai, sản vật, lợi thế so sánh, đặc biệt là các giá trị văn hóa vùng, miền để hình thành các sản phẩm OCOP tích hợp. Nhiều sản phẩm OCOP được đổi mới, sáng tạo để nâng cao chất lượng, tiếp cận thị trường xuất khẩu hướng đến cả những thị trường khó tính, có giá trị cao.

Tiếp sức cho sản phẩm OCOP...

Đến nay, chương trình OCOP đã vượt mục tiêu Chính phủ đề ra đến năm 2025 phấn đấu có 10.000 sản phẩm, về thương mại Chương trình đã tăng bình quân 17% nhưng hạng Quốc gia tăng từ 20 - 40%.

Tuy nhiên, theo chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy, chương trình OCOP cần phải tiếp sức để vươn xa, tạo trục sản xuất nông sản để xuất khẩu, cạnh tranh sòng phẳng với các quốc gia trong khu vực và nâng cao giá trị gia tăng cho các chủ thể tham gia OCOP. 

Theo đó, cần tăng cường liên kết giữa các sản phẩm. Nhà nước cần tìm lời giải, giúp các cơ sở liên kết với nhau trong chuỗi giá trị tạo sức mạnh thương hiệu và cạnh tranh trên thị trường. Đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm OCOP trong các kênh trong và ngoài nước. Đồng thời cần khuyến khích các cơ sở sản xuất quan tâm đến bộ nhận diện thương hiệu, phát triển thương mại điện tử, kinh tế số, kinh tế chia sẻ để sản phẩm lan tỏa ra thị trường.

Liên quan đến công tác xúc tiến thương mại, các chuyên gia cũng cho rằng, người tiêu dùng hiện nay không chỉ mua hàng qua kênh thương mại truyền thống mà còn đẩy mạnh tiêu dùng trên nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội,…

Nhằm đa dạng hoá các hình thức xúc tiến thương mại, mở ra thị trường mới, gia tăng cơ hội tiếp cận khách hàng và mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội cho các địa phương, công tác xúc tiến thương mại đã và đang được triển khai với nhiều giải pháp.

Trong đó, tại các hội chợ, phiên chợ…. điểm nhất sẽ là hoạt động livestream bán nông đặc, sản phẩm OCOP trên nền tảng TikTok và các nền tảng mạng xã hội. Từ đó, các sản phẩm nông đặc sản các tỉnh/thành phố sẽ tạo được sự lan tỏa rộng khắp đến người tiêu dùng cả nước.

Việc chủ động các biện pháp xúc tiến thương mại, xúc tiến tiêu thụ hàng Việt nói chung và sản phẩm OCOP nói riêng sẽ tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức cho đa số người tiêu dùng Việt Nam trong việc ưu tiên lựa chọn và sử dụng hàng hóa do các doanh nghiệp trong nước sản xuất.

Được biết, ông Lê Minh Hoan khi còn là Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Việt Nam (hiện ông là Phó chủ tịch Quốc hội) từng cho rằng, với lợi thế và tiềm năng đa dạng về tài nguyên thiên nhiên, khí hậu và văn hoá đặc trưng…, Việt Nam không chỉ thành công về xuất khẩu nông sản thế mạnh, mà còn là một quốc gia có nhiều bản sắc với các sản phẩm đặc sản, sản vật và làng nghề truyền thống, mang giá trị văn hóa địa phương, thể hiện rõ nét nhất là hình ảnh các sản phẩm OCOP Việt Nam.

Đó là những sản phẩm thể hiện giá trị, tinh hoa văn hóa Việt Nam qua từng câu chuyện sản phẩm, ở đó thể hiện những khát vọng, hình ảnh của người nông dân gắn với từng miền quê Việt Nam.

Do vậy, sản phẩm OCOP vẫn còn nhiều dư địa để phát triển, nhiều yêu cầu cần hoàn thiện, để có thể vươn xa hơn vào thị trường quốc tế.

Chủ thể OCOP cần phải chuẩn bị và sẵn sàng về hành trang để hội nhập, bên cạnh những yêu cầu về tiêu chuẩn, chất lượng, an toàn thực phẩm, năng lực và sự chủ động thương mại, các yêu cầu để tham gia vào chuỗi phân phối (xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu, năng lực logistic, ...), các chủ thể OCOP cần linh hoạt, sáng tạo trong xây dựng và thiết kế sản phẩm, đó là câu chuyện về bao bì, cách đóng gói phù hợp với từng đối tượng khách hàng và yêu cầu của thị trường.

Cùng với đó, các chủ thể OCOP cần thay đổi tư duy, thói quen thương mại, đó là uy tín, là trách nhiệm đối với đối tác và người tiêu dùng...