Mục tiêu năm 2026 tăng trưởng 10% trở lên, KH-CN là động lực

KH-CN là động lực chính để tăng trưởng 10%

Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa 15, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm 2026, với mục tiêu tăng trưởng GDP phấn đấu đạt từ 10% trở lên.

Đáng chú ý, nghị quyết nêu rõ sẽ nâng cao tự chủ chiến lược, xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính; nâng cao năng suất, chất lượng, khả năng chống chịu và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Ngoài ra, hoàn thiện đồng bộ và đột phá mạnh mẽ trong xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội, khai thác hiệu quả không gian phát triển mới; tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; phát triển văn hóa, xã hội gắn kết chặt chẽ, hài hòa với phát triển kinh tế...

Một loạt nhiệm vụ chiến lược cũng được Quốc hội giao như: phát triển công nghệ bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi năng lượng; xây dựng trung tâm tài chính quốc tế; triển khai các chương trình nghiên cứu khoa học mang tính đột phá; thu hút nhân tài Việt Nam ở nước ngoài tham gia vào các hoạt động nghiên cứu và chuyển giao công nghệ…

Thực tế, tư duy về chuyển dịch mô hình tăng trưởng cũ sang một mô hình tăng trưởng mới bền vững đã được nhắc đến trong nhiều năm qua.

Tại dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ 14 cũng nhấn mạnh rằng mô hình tăng trưởng mới hướng đến “nhanh và hiệu quả”, thể hiện ở việc nâng đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) lên ít nhất 60% trong chất lượng tăng trưởng.

Dự thảo cũng xác định kinh tế tư nhân được nâng từ vị thế “động lực quan trọng” lên “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế; KH-CN và đổi mới sáng tạo được xác định là động lực chính, mang tính đột phá, là nền tảng để đạt tăng trưởng nhanh và hiệu quả.

Trong đó, Nhà nước được nhấn mạnh là chủ thể kiến tạo, dẫn dắt và thúc đẩy phát triển, thông qua việc xây dựng nền hành chính công vụ và thể chế liêm chính, hiện đại, được vận hành trên nền tảng chuyển đổi số.

Đổi mới mô hình tăng trưởng không chỉ để tăng GDPTrao đổi với phóng viên Một Thế Giới, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng đổi mới mô hình tăng trưởng, xét đến cùng, là yêu cầu có tính chất sống còn đối với nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh mới.

Ông Thịnh cho rằng sau hơn ba thập kỷ phát triển, mô hình dựa trên khai thác lao động giá rẻ, tài nguyên không còn tạo ra đột phá. Tốc độ tăng trưởng có thể vẫn duy trì, nhưng chất lượng tăng trưởng - bao gồm năng suất lao động, giá trị gia tăng, mức độ tự chủ công nghệ - vẫn còn khoảng cách lớn so với các nền kinh tế dẫn đầu trong khu vực.

“Chúng ta đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng: hoặc chuyển đổi quyết liệt sang mô hình tăng trưởng dựa vào đổi mới sáng tạo, công nghệ và năng lực quản trị hiện đại, hoặc sẽ bị tụt lại khi thế giới bước sang kỷ nguyên kinh tế số, kinh tế xanh và trí tuệ nhân tạo. Việc chuyển đổi này không chỉ nằm ở câu chuyện chính sách, mà còn ở tư duy phát triển”, ông Thịnh nói.

Theo ông Thịnh, Nhà nước phải thực sự kiến tạo, minh bạch và thúc đẩy cạnh tranh; doanh nghiệp phải coi khoa học - công nghệ là trụ cột, không phải phần phụ trong chiến lược đầu tư; còn thị trường lao động phải được nâng cấp bằng giáo dục chất lượng cao, đào tạo lại và đào tạo nâng cao kỹ năng.

Chuyên gia kinh tế, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cũng đánh giá Việt Nam có nhiều tiềm năng để bước vào mô hình tăng trưởng mới, nhưng điều quan trọng nhất là tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, hạ tầng và năng lực nội sinh.

“Đổi mới mô hình tăng trưởng không chỉ để tăng GDP, mà để nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế, giảm phụ thuộc vào một vài khu vực hay chuỗi cung ứng bên ngoài. Đây là con đường giúp Việt Nam bước lên nấc thang phát triển cao hơn - nơi năng suất, công nghệ và đổi mới sáng tạo đóng vai trò quyết định”, ông Thịnh nói.

Theo vị chuyên gia, Tổng Bí thư Tô Lâm đã xác định thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”. Do đó, việc cải cách thể chế cần mạnh mẽ hơn nữa, chuyển từ tư duy "quản cho chặt" sang "tạo điều kiện, thúc đẩy", nhưng đồng thời bảo đảm kỷ luật thị trường, công khai, minh bạch.

Đặc biệt, việc đổi mới mô hình tăng trưởng cần sự phối hợp đồng bộ ở cả Trung ương và địa phương. Mỗi địa phương phải chủ động tháo gỡ điểm nghẽn của mình từ thủ tục đầu tư, phê duyệt dự án đến tiếp cận đất đai, hạ tầng và tài chính. Nếu không xử lý căn cơ rào cản thể chế, mọi nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng dựa vào công nghệ, đổi mới sáng tạo sẽ chỉ dừng ở mức tiềm năng.

Tương tự, ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng một trong những rào cản lớn nhất của doanh nghiệp tư nhân là sự thiếu ổn định, thiếu nhất quán của các chính sách kinh tế.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam

“Các quy định pháp luật thay đổi nhanh chóng, không được chuẩn bị kỹ về đánh giá tác động, khiến doanh nghiệp khó lên kế hoạch đầu tư dài hạn”, ông Tuấn nói và cho rằng giai đoạn tới cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm chi phí tuân thủ và thúc đẩy minh bạch hóa quy trình thực thi; chính sách cần ổn định và có khả năng lường trước rủi ro pháp lý đối với doanh nghiệp.

Ông Tuấn cũng cho rằng đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là trào lưu, mà là điều kiện sống còn đối với doanh nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu hiện nay.

Do dó, Nhà nước cần có chính sách cụ thể và đủ mạnh để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào R&D, công nghệ mới, mô hình kinh doanh sáng tạo; thực hiện hiệu quả các ưu đãi về thuế, phí cho chi phí R&D và khuyến khích đặt hàng nghiên cứu ứng dụng từ khu vực tư nhân. 

Theo1thegioi.vn